Milliyet.com.tr/ÖZEL Hazine ve Maliye Bakanlığı kira kontratlarının e-Devlet’e entegrasyonuyla ilgili çalışmasını tamamladı. Yeni sistem bu hafta prestijiyle resmen kullanıma açıldı. Lakin e-Devlet’e entegrasyonla ilgili birinci kademe devreye alındı. İkinci basamak ise yıl sonunda kullanıma sunulacak. Pekala birinci etapta kimler faydalanacak? Sistem nasıl işleyecek?
1-SİSTEM NASIL İŞLEYECEK, VATANDAŞLAR KONTRATLARI NASIL YAPACAK?
Konuyla ilgili merak edilenleri milliyet.com.tr’ye pahalandıran Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı şu tabirleri kullandı: “Sistemin işleyişiyle ilgili e-Devlet’te kira mukavelesi menüsü isminden bir menü oluşturuldu. Bu menü uygulama manasında Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından geliştirildi ve Dijital Dönüşüm Ofisi ile bir arada planlandı.
Uygulamada kira mukavelesi süreçleri başlığında vatandaşlar giriş yaparak kira kontratlarını e-Devlet üzerinden hazırlama hizmetinden faydalanabiliyorlar. Uygulama şu an gerçek bireyler için açık, hükmî bireyler hizmetten faydalanamıyor. Şirketler ismine kayıtlı yerler yahut kiracı şirketler faydalanamıyor. Hizmet üzerinden gerçek kişi, sahibi yahut hissedarı olduğu bir taşınmazın kira mukavelesini oluşturabilir.
Diğer hissedarlar varsa, 10 hissedara kadar sistem üzerinden kira kontratına onay verebilir. Onaylar tamamlandıktan sonra varsa kefillerin onayı yapılabilir. Yoksa da direkt kiracıların onayı yapılabilir. Kefiller ve kiracılar da sistem üzerinden mukaveleyi onaylayabiliyor.
Sistem birinci açılışta ‘mal sahibi olarak kira kontratı mi hazırlamak istiyorsunuz? Kefil olduğunuz bir kontrata kefalet mi vermek istiyorsunuz? Hazırlanmış bir kontratı onaylamak isteyen bir kiracı mısınız?’ halinde bunu sormuş oluyor.
Hizmetten 18 yaş üzerindeki gerçek şahıslar faydalanabilir. Paylı taşınmazlarda hissedarların 3 gün içinde mukaveleyi onaylaması gerekiyor.
2-BARKODLU EVRAK OLUŞTURULABİLECEK, BU NERELERDE İŞE YARAYACAK?
Kira mukaveleleri kiracı ve kefillerin üç gün içerisinde mukaveleyi onaylamaları sonrasında barkodlu bir kira kontratı e-Devlet vakit onaylı oluşturulmuş oluyor. Bu çok değerli bir düzenleme birtakım kurumlarda kira kontratının noterden ibrazı gerekiyor. Bilhassa yabancılara yapılan kiralamalar başta olmak üzere birçok kurum kira kontratlarını istiyor.
Elektrik, su, doğal gaz üzere aboneliklerin yanı sıra birçok banka vb. kuruşlara kontratların ibraz edilme zaruriliği olabiliyor. Barkodlu dokümanın oluşturulacak olması bürokrasiyi azaltma manasında çok kıymetli. Kağıt israfını tedbire ismine kıymetli. Kontratlar kurumlara ibraz edilirken imza doğrulaması mümkün değildi. Evrakta sahtecilikle alakalı sorunlara neden olabiliyordu. Bu hususlarda yaşanan zahmetleri bertaraf edecektir.
Kira kontratlarında taraflar her vakit bir ortaya gelemiyor. Yurt dışında yaşayanlar, paylı yerlerde bireylerin farklı yerlerde ikamet ediyor olması üzere birçok farklı başlık da bu süreçle bir arada bertaraf edilmiş olacak.
3-HER ŞEY SİSTEMLİ BİR HALDE KAYIT ALTINA ALINACAK, BUNUN YARARI NE?
Kira kontratlarının sistem üzerinden yapılacak olması dijital dönüşümün bir modülü olsa da Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından farklı konu ve başlıklarda düzenlenmeye çalışılıyor. Kira geliri beyannamelerinin eksik verilmesiyle ilgili kaçınmaların önüne geçilmesi düzenlemenin değerli başlıklarından diyebiliriz.
7 milyonun üzerinde kiracı olduğu varsayılan ülkemizde beyanlar 3 milyon düzeyinde bile değil. Kira gelir beyannamelerinin daha tesirli ve hakikat halde verilmesi kapsamında hususun değerlendirildiği söylenebilir.
4-İKİNCİ ETAP NE VAKİT DEVREYE GİRECEK, KİMLERİ KAPSIYOR?
İkinci etap emlak işletmelerini kapsıyor. Emlak işletmeleri yıl sonunda mukavele hazırlama ve tarafların onayına sunma rolü ile sürece dahil olacak. Şimdiye kadar kira kontratları hazırlanırken emlak işletmelerinin büyük bir rolü var. Gayrimenkul kiralanırken kiracı ve mal sahibi ortasındaki kira kontratlarında birçok ek unsur yazılabiliyor. Emlak işletmesi bunu hazırlayıp mal sahibi ve kiracılara sunarak tarafların bu kontrata imza atmalarına yarar sağlayacaktır.
5-SİSTEM İLERLEYEN SÜREÇTE ZARURÎ HALE GELECEK Mİ?
Sistem şu anda yasal manada mecburî değil. Bu bir başlangıç. Borçlar kanunu ile yapılacak düzenleme ile uygulama ilerleyen süreçte mecburî hale getirilebilir. E-Devlet üzerinden yapılan mukaveleler Türk borçlar kanununun 299. ve devamındaki unsurlara nazaran türel sonuçlar doğuracaktır.
Şu anda zarurî olmasa da konut kiralamalarında vatandaşlar yeni uygulamayı kullanacaklardır. Emlak işletmelerinin ikinci faz sürecinin süratli bir halde netleşmesi gerekiyor.
6-SİSTEMİN YAYGINLAŞMASI İLERLEYEN SÜREÇTE KİRA FİYATLARI İÇİN ÖNCÜ BİR GÖSTERGE OLUR MU? PİYASAYA YANSIMASI NE OLUR?
Kiralarla ilgili paha haritalarını oluşturur, konutlarda boşluk oranını ortaya çıkarır, ülkemizde kaç kiracı? Kaç kişi kira ödemeden akrabasının meskeninde oturuyor? Konut arzı aksiyon planı yaparken bu datalar önemli manada ışık tutuyor olacak. Kiralar yükseliyor mu, düşüyor mu? Direkt vergilerin tahsili açısından da çok büyük yararlar sağlayacaktır.
7-MEVCUTTA KİRA KONTRATI OLANLAR E-DEVLET’E GİRİP MUKAVELELERİNİ YENİLEMELİ Mİ?
Böyle bir mecburilik yok. Kira kontratlarının tekrar yenilenmesi gerekmiyor. Mevcut kira mukaveleleri taraflar ortasında devam eder.”