LEFKOŞA – Mısır, Kıbrıs Cumhuriyeti ve Yunanistan ortasında Kahire’de gerçekleştirilen üçlü zirve ile Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın Kuzey Kıbrıs ziyareti, adadaki gelişmeleri ve bölgesel dinamikleri ön plana çıkardı.
ABD’nin 47’nci başkanı seçilen Donald Trump’ın yemin merasimine günler kala ve Suriye ile Filistin’deki gelişmelerin gölgesinde Kıbrıs’ta yaşanan bu ağır diplomasi trafiği, bölgesel iş birliği eforlarının arttığına işaret ediyor. Kahire’deki üçlü tepe, ziyaretler ve planlanan görüşmeler, ‘Kıbrıs sorununun’ tahlili ve Doğu Akdeniz’de istikrarın sağlanması açısından kıymetli adımlar olarak bedellendiriliyor. Fakat, taraflar ortasındaki görüş ayrılıklarının derinliği ve bölgesel gelişmelerin karmaşıklığı, sürecin güçlü ve belgisiz olduğunu ortaya koyuyor.
ÜÇLÜ DORUĞUN AKABİNDE ORTAK AÇIKLAMA
Dün Kahire’de düzenlenen 10’uncu Mısır-Kıbrıs-Yunanistan Üçlü Tepesi’nde, Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Hristodoulidis, Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi ve Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis bir ortaya geldi. Dorukta, Kıbrıs sorunu, bölgesel istikrar, güvenlik, güç ve ekonomik iş birliği üzere bahisler ele alındı.
Zirve sonunda yayımlanan ortak açıklamada, Kıbrıs sıkıntısının kapsamlı ve uygulanabilir bir tahlilinin bölgedeki barış ve istikrara katkı sağlayacağı vurgulandı. Önderler, Kıbrıs’ın BM Güvenlik Kurulu’nun ilgili kararları doğrultusunda, tek egemenlik, tek milletlerarası kişilik ve tek vatandaşlığa sahip, iki bölgeli, iki toplumlu bir federasyon olarak tekrar birleşmesini sağlayacak, Kıbrıslıların öncülük ettiği barış sürecinin yine başlamasına dayanaklarını yinelediler.
BÖLGESEL İSTİKRAR, GÜVENLİK VE İŞBİRLİĞİ
Liderler, Akdeniz, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da barış ve istikrarın teşvik edilmesine yönelik kolektif taahhütlerini teyit ederek, tüm aktörlerden istikrara katkıda bulunmalarını ve provokatif hareketlerden kaçınmalarını beklediklerini söz ettiler. Gazze’deki durumla ilgili derin telaşlarını lisana getiren önderler, ilgili BM Güvenlik Kurulu kararlarının uygulanması davetini yinelediler.
SURİYE’DEKİ GELİŞMELER
Suriye’deki son gelişmeleri takip ettiklerini belirten başkanlar, Suriye’nin egemenliğinin sistematik ihlalinden önemli tasa duyduklarını ve Suriye’nin birliği, bağımsızlığı, egemenliği ve toprak bütünlüğünün inançlı sonlar içinde, memleketler arası hukuka uygun olarak tam olarak hürmet gösterilmesi gerektiğini vurguladılar. Libya’ya ait olarak ise, tüm yabancı güçlerin ve paralı askerlerin büsbütün geri çekilmesi dâhil olmak üzere siyasi ve güvenlik alanlarında ilerleme kaydedilmesi gerektiğini belirttiler.
DENİZ GÜVENLİĞİ, MEMLEKETLER ARASI HUKUK VE ENERJİ
Deniz bölgelerinde tüm devletlerin egemenliğine ve egemenlik haklarına hürmet gösterilmesinin ehemmiyetini yineleyen önderler, deniz yetki alanlarının sonlandırılmasına ait mutabakatların yahut mutabakat muhtıralarının, UNCLOS dahil olmak üzere milletlerarası hukuka uygun olarak yapılması gerektiğini vurguladılar. Güç güvenliği konusunda ise, Akdeniz’de ortak projeler ve güç arama faaliyetleri yoluyla iş birliğini artırma kararlılıklarını belirttiler.
HAKAN FİDAN’IN KUZEY KIBRIS ZİYARETİ: TATAR ADAYLIĞA HAZIR
Kahire’de üç komşu ülke bölgesel bahisleri masaya yatırırken, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da Kuzey Kıbrıs’a bir ziyaret gerçekleştirdi. Fidan, KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Başbakan Ünal Üstel, Meclis Lideri Şiddetli Töre ve Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu ile görüştü.
Fidan, görüşmelerde Kıbrıs’ta iki devletli tahlilin gerekliliğini vurgulayarak, “Kıbrıs probleminin 50 yıldır sonuç vermeyen prosedürlerle çözülmeye çalışılması beyhude bir vakit kaybıdır” dedi. Ayrıyeten, ‘KKTC’nin memleketler arası izolasyonunun bir insanlık kabahati olduğunu ve Türkiye’nin bu izolasyonu kırmak için gayret gösterdiğini’ belirtti.
Tatar ise, ‘haksız bir global ortamda hâkim eşitlik ve eşit memleketler arası statülerinin teyidi için büyük bir çaba verdiklerini’ söyleyerek, Türkiye’ye teşekkür etti. Tatar, “Temel insan haklarımıza erişimimizin 61 yıldır engellendiği aşikârdır. Kıbrıs Türk halkını hem izolasyona hem de statükoya mahkum eden, tükenmiş yerlerde daha fazla vakit kaybetmek beyhudedir. Kıbrıs Türk tarafı statükoya ‘hayır’ diyor” tabirlerini kullandı.
Fidan ve Kıbrıslı Türk önderler “iki devletli çözüm” iletisi verirlerken Kıbrıs’ın basın kulvarlarında Dışişleri Bakanı’nın ziyaretinin marjında yaklaşmakta olan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin de gündeme geleceği bilgisi ele alındı. Lefkoşa’daki son bilgilere nazaran Tatar, Ankara’dan gelen sıcak bildiriler sonrasında adaylığını tekrardan koymaya hazır.
HERZOG, KIBRIS’A GİDİYOR
Bugün ise İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, Kıbrıs Cumhuriyeti’ne sürpriz bir ziyaret gerçekleştiriyor. Herzog, Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nikos Hristodoulidis ile bir ortaya gelecek. Kıbrıs basınındaki son bilgilere nazaran ziyaretin, Kahire’deki üçlü tepe ve bölgedeki gelişmeler, bilhassa de Suriye’deki durumla ilgili olduğu belirtiliyor. Görüşmede bölgesel güvenlik ve güç hususlarının ele alındığı tabir ediliyor.
İsrail Cumhurbaşkanı’nın ziyareti sırasında Larnaka Havalimanı etrafında ve Cumhurbaşkanlığı Sarayı önünde protesto şovları düzenlenmesi bekleniyor.
KIBRIS’TA YENİ GEÇİŞ NOKTALARI VE CENEVRE’DE MÜMKÜN KONFERANS
Kıbrıs’taki diplomatlar ve uzmanlar son saatlerde yaşanan ağır diplomasi trafiğini ABD’deki hükûmet değişikliği ve bölgenin genelinde yaşanmakta olan kıymetli gelişmelere bağlıyor. Değerli diplomatik hareketliliğin ortasında Kıbrıs sıkıntısında özelinde de önümüzdeki günlerde kayda kıymet gelişmeler bekleniyor.
Önümüzdeki haftalarda Kıbrıslı önderlerin adada yeni geçiş noktalarının açılması konusunu görüşmek üzere bir ortaya geleceği belirtiliyor. Ayrıyeten, üç garantör ülke ve iki toplumun mart ortalarında Kıbrıs sorununu görüşmek üzere Cenevre’de bir ortaya gelmesi bekleniyor.
Konu hakkında pazartesi günü değerlendirmelerde bulunan Rum başkan, mart ayında Kıbrıs konusunda bir konferans düzenlenmesini beklediğini belirtti. Hristodulidis, “Tamamen hazırız ve tekrar ediyorum, umarım olumlu sonuçlar elde ederiz. Vaktin geçmesi Kıbrıs probleminin tahliline yardımcı olmuyor ve yeni bir emrivaki yaratıyor” bildirisini vererek, mart ayında görüşmelerin kaldığı yerden yine başlamasına yol açmasını umduklarını söyledi. Tatar ile Kıbrıs’ta bir görüşme yapılıp yapılmayacağı sorulduğunda, Tatar’ın Rum tarafının önerdiği birtakım tarihler konusunda hemfikir olduğunu kamuoyuna açıkladığını belirtti.
Hristodoulidis, “Birleşmiş Milletler’den şimdi resmi bir bilgi almadık, fakat biz bu toplantının gerçekleşmesi için büsbütün hazırız. Birebir vakitte, gayri resmi olarak bilgilendirildiğim üzere, mart ayında gerçekleşmesini umduğum genişletilmiş bir konferans için de hazırlıklara başladık” dedi.
Hristodoulidis üzere Tatar da evvelki günlerde iki başkan ortasında geçiş kapıları problemi için ocak ayı içerisinde bir görüşmenin gerçekleştirileceğini mart ayındaysa genişletilmiş bir tepenin toplanacağı bilgisini kamuoyuyla paylaşmıştı.
